Recyclen van plastic: top 5 veelgestelde vragen

Plastic: je kent het maar al te goed als een veelzijdig, superlicht en soepel verpakkingsmateriaal. Voordelen waar weinig andere grondstoffen aan kunnen tippen als je het ons vraagt. Toegegeven, plastic is in heel wat gevallen de beste oplossing om een product licht en compact te verpakken. Scoort plastic echter ook zo goed als het op recyclen aankomt? Is transparant daarbij beter dan gekleurd? En wat met bioplastics? Het zijn maar enkele van de 5 meest gestelde vragen uit de wondere wereld van plastic. Benieuwd naar de antwoorden? Lees hieronder dan zeker verder.

1. Wat zijn de voordelen van het recyclen van plastic?

Plastic – of ‘kunststof’ zoals je wil – omvat een brede waaier aan varianten. Ze delen echter allemaal dezelfde grondstof: petroleum. Op dit moment wordt zo’n 6% van alle aardolie ter wereld gebruikt om plastic van te maken. Daarvan krijgt 35 tot 45% een leven als plastic verpakking.¹ De overgrote meerderheid van al dat plastic is in theorie recyclebaar, op voorwaarde dat je de verschillende varianten ervan niet met elkaar vermengt en dus goed sorteert.² Daarover lees je verderop meer.

Een beetje minder rooskleurig nieuws: we consumeren aardolie veel sneller dan dat het op natuurlijke wijze wordt aangemaakt. Dat proces kan vele miljoenen jaren in beslag nemen. Aardolie is daardoor een grondstof waarmee we zuinig moeten omspringen. Er bestaan hiervoor gelukkig verschillende oplossingen. Zo kunnen we in de eerste plaats kiezen voor het verminderen van de plastic consumptie. Schakel je bijvoorbeeld over op een compactere doos, dan heb je minder (plastic) opvulling nodig. In de tweede plaats kan je plastic ook vervangen door een geheel ander materiaal. Hierbij springen dan vooral papier en karton in het oog als duurzame alternatieven. En tot slot is er natuurlijk nog het recyclen: een van de beste oplossingen bij het creëren van een circulaire economie. De recycling zorgt voor:

• Een lagere consumptie van aardolie – zo komen de bestaande olievoorraden minder onder druk te staan.
• Een lagere CO2-uitstoot – de recycling kost minder energie dan het maken van nieuw materiaal.
• Minder zwerfvuil – indien we plastic intensiever inzamelen en sorteren belandt er minder materiaal op de afvalberg.

2. Is transparant plastic makkelijker te recyclen?

Je ziet nogal eens regelmatig noppenfolie of zakjes waaraan de fabrikant een groene kleurstof heeft toegevoegd. Dat groene uiterlijk maakt duidelijk aan de consument dat het plastic volledig (of gedeeltelijk) is gemaakt van gerecycled materiaal. De keerzijde hiervan is dat het plastic in een volgende fase moeilijker opnieuw is te recyclen. De groene kleurstof ‘vervuilt’ daarbij het proces. Wie slim is, kiest dus altijd voor gerecyclede plastic verpakkingen die volledig transparant zijn.

Voorbeelden van dit soort gerecycled én transparant plastic zijn luchtkussenzakjes en noppenfolie. We gebruiken dit soort materialen onder andere om producten mee te omwikkelen en te beschermen tegen schokken.

Hoe zie je nu het verschil tussen gerecycled plastic en virgin plastic als beide transparant zijn? Het antwoord daarop is eigenlijk “niet”, of toch “amper”. Het is dus altijd aangeraden om in je communicatie duidelijk te maken dat je hebt gekozen voor een milieuvriendelijk verpakkingsmateriaal. Zo weet de eindklant dat jouw transparante verpakking veel ‘groener’ is dan hij op het eerste gezicht zou denken. Goed voor het milieu, en natuurlijk ook voor je duurzaam bedrijfsimago.

3. Welke soorten kunststof kan je recyclen?

Kunststof verpakkingen zijn in theorie allemaal recyclebaar. Een kleine uitzondering hierop vormen verpakkingen die bijvoorbeeld gevaarlijke chemische producten hebben bevat. Deze verpakkingen worden vaak via een aparte sorteercyclus verwerkt. Maar terug naar de ‘gewone’ verpakkingen nu…

Voorwaarde voor het recyclen is dat men de verschillende soorten plastic strikt gescheiden moet houden. Door het te scheiden, wordt de kwaliteit van het gerecyclede eindproduct gegarandeerd. Om te weten wélk type plastic je in handen hebt, moet je op de verpakking uitkijken naar een klein driehoekig symbool met een cijfer in het midden. Hieronder vind je een overzicht van de soorten kunststof die het makkelijkst (en vaakst) zijn te recyclen.

Soort plastic	Eigenschappen	Toepassingen
Polyethyleen tereftalaat	• Transparant en glanzend	• Transparante flessen • Blisterverpakkingen
.Polyethyleen Hoge Dichtheid	• Ondoorzichtig (≈ melkglas) • Hard • Zeer sterk	• Stevige tassen of zakken • Bidons
Polyvinylchloride	• Licht • Vlam vertragend • Elektrisch, thermisch en akoestisch isolerend	• Speelgoed • Tape • Auto-onderdelen • Vloeren
Polyethyleen Lage Dichtheid	• Vrij zacht en taai • Vaak transparant	• Luchtkussenzakjes • Gripzakjes
Polypropyleen	• Vergelijkbaar met PE, maar veel sterker • Glanzend, kleurvast en hittebestendig	• Meubels • Tape • Presentatiekoffers • Stapelbakken
Polystyreen	• Bestand tegen schokken • Hard en glad oppervlak	• Schuimmateriaal • Wegwerpbestek • Drinkbekers

4. Hoe wordt plastic gerecycled?

In een eerste fase moet kunststof nauwkeurig per soort worden gesorteerd.³ Een deel van die verantwoordelijkheid ligt bij de huishoudens en bedrijven. Een ander deel wordt dankzij geautomatiseerde processen uitgevoerd in de sorteercentra. Dat is bijvoorbeeld het geval voor alle materialen die we gezamenlijk in de PMD-zak weggooien.

Is het plastic eenmaal per soort gescheiden, dan kan het worden versnipperd of tot korrels vermalen en daarna gewassen. Via uiteenlopende technieken worden de korrels tot slot gesmolten en omgevormd. Zo maakt men er dan nieuwe producten mee. Goed om te weten: hoe beter huishoudens en bedrijven sorteren, hoe vaker men dit proces kan herhalen.

5. Hoe kunnen bioplastics worden gerecycled?

Naast aardolie bestaan er ook plastics op basis van biologische bronnen, planten bijvoorbeeld. In tegenstelling tot klassieke kunststoffen zijn deze biologische varianten makkelijker afbreekbaar en hernieuwbaar. Polymelkzuur, in het Engels afgekort tot PLA, is daar een voorbeeld van.⁴ PLA is gemaakt van plantaardig materiaal (o.a. riet of mais) dat zich elk groeiseizoen vernieuwt. In theorie zijn deze bronnen dus onuitputbaar, én nemen ze CO2 op uit de lucht om te groeien. Meer weten? Lees hier alles over de andere voordelen en toepassingen van PLA.

De meeste producten van bioplastic zijn bedrukt met een of meerdere specifieke logo’s. Voorbeelden hiervan zijn het logo van TUV Austria of het Kiemplantlogo. In afwachting van een duidelijke regelgeving, gooi je kleine hoeveelheden bioplastics het best bij het algemeen restafval. Een uitzondering hierop zijn de verpakkingen waarop expliciet vermeld staat dat ze ‘biobased’ zijn. Dit soort plastics heeft nagenoeg dezelfde polymerische eigenschappen als regulier plastic. Daardoor mag je ze ook bij het gewone plasticafval (PMD) sorteren. Goed om te weten: bij grote hoeveelheden kunnen bioplastics soms apart worden ingezameld door je regionale afvalophaler. Dit kan je dan best bij hen even navragen.

6. Extra cijfers en weetjes over plastic

• De eerste synthetische kunststof werd uitgevonden in 1907 door de Belgisch-Amerikaanse chemicus Leo Baekeland. Zijn uitvinding werd ‘bakeliet’ genoemd. Het was echter wachten tot de Tweede Wereldoorlog voordat plastics massaal werden toegepast (o.a. in auto’s en artillerie).
• Het woord plastic is eigenlijk een afkorting. Het komt van ‘thermoplastic’ wat op zijn beurt verwijst naar het feit dat deze materialen door hitte kunnen worden vervormd.2
• Tegen 2030 wil de Europese Unie dat de lidstaten 55% van alle plastic verpakkingen op de markt recycled. Een streefcijfer dat voor Nederland bijna in zicht is. In 2021 werd 50% van alle kunststof verpakkingen opnieuw gebruikt.
• De recycling van PET vraagt tot 60% minder energie dan de productie van nieuwe PET.5
• Plastic flessen worden almaar lichter. In 1971 woog een SPA Reine-fles van 1,5 liter nog 56,6 g. In 2013 woog diezelfde fles slechts 28,5 g. Door nieuwe technieken kunnen fabrikanten dus met minder materiaal dezelfde kwaliteit flessen maken.6
• De productie van plastic is in 65 jaar exponentieel gegroeid. Van 1,5 miljoen ton in 1950 tot 322 miljoen ton in 2015:⁵

Bronnen:
¹ www.weekend.knack.be/lifestyle/maatschappij/de-wereld-van-plastics-in-cijfers-van-de-verpakkingsindustrie-tot-in-de-kledingkast/
² www.iksorteerinmijnbedrijf.be/hoe-goed-sorteren/plastic-en-piepschuim/
³ www.fostplus.be/nl/sorteren-recycleren/alles-over-recyclage/pmd-recycleren/
⁴ www.eoswetenschap.eu/technologie/bioplastics-een-primer/
⁵ www.europarl.europa.eu/news/nl/headlines/society/20181212STO21610/plastic-afval-en-recycling-in-de-eu-feiten-en-cijfers/

Over de auteur

Christophe Jansen: Christophe werkt als auteur voor RAJA. Als Content en Communicatie Specialist geeft hij vorm aan het verhaal achter RAJA's producten.

Lees meer